Wat is stress

In het boek "the stress of life"  gebruikt Hans Seyle (die het wetenschappelijk concept van stress introduceerde) de term stress om alles wat een bedreiging vormt voor onze homeostase te beschrijven. Elke invloed van buitenaf is dan een stressor en de reactie op die stressor is onze stress respons. Stress reacties zijn een adaptief proces (we passen ons aan). Ons lichaam is enorm dynamisch, toch heeft langdurige stress een nefaste negatieve invloed op onze gezondheid. 

In de moderne tijd hebben we te maken met chronische stress. Deze is gebaseerd op een subjectieve ervaring van stress. We hebben in deze tijd niet vaak meer te maken met een acute objectieve vorm van stress zoals stress door een dreigend gevaar waar we van moeten vluchten of vechten voor ons leven zoals we vroeger hadden.

Invloed van stress op het lichaam

Stress heeft tal van negatieve gevolgen op onze gezondheid. Het zorgt voor een te hoge bloeddruk, obesitas, slaap problemen, concentratie en geheugenproblemen, burn out, angstsstoornissen, hart en vaatziekten, kanker, darmproblemen, ... Naar schatting zijn 80 tot 90% van de huisartsconsultaties op een of andere manier stressgerelateerd. Dat wil dus zeggen dat het moeilijk is om een aandoening te vinden waarbij stress geen invloed heeft. Stress werkt op een complexe manier in op mechanismen die essentieel zijn voor onze gezondheid met nefaste gevolgen als resultaat. Ons stressmechanisme zorgt ervoor dat andere mechanismen, zoals ons inflammatoir en immuunsysteem, onderbroken worden of minder goed werken.

Alsof dat nog niet genoeg was is stress ook nog eens besmettelijk. Onderzoek toont aan dat wanneer de leerkracht tekenen van burnout vertoont de leerlingen meer stresshormonen (cortisol) in het bloed hebben. Stress is dus een maatschappelijk probleem dat op veel niveaus impact heeft.

Subjectieve stress

In dit onderdeel wil ik het vooral hebben over de subjectieve vorm van stress (onze gedachten en hoe we ermee omgaan) omdat we hier zelf invloed op hebben en er dus iets aan kunnen doen. We zullen altijd stress ervaren in onze omgeving. Het is niet mogelijk om altijd en overal stresserende situaties te vermijden. Integendeel, stresserende situaties doorstaan en ermee leren omgaan is goed voor onze zelfontwikkeling.

Stress, stressmechanismen en de invloed op ons mentale functioneren is een ingewikkeld concept dus zal ik het eenvoudig proberen uit te leggen. Het ervaren van stress (bijvoorbeeld de gedachte aan de presentatie die je morgen moet voorbrengen) brengt een aantal biologische processen in gang. In het boek Levenstijl als Medicijn beschrijft Reginald Deschepper onze gedachten als minipilletjes. Deze minipilletjes veroorzaken chemische veranderingen in ons brein. De gedachte (de stressor) prikkelt de amygdala. Overprikkeling resulteert in overmatige stress. Onderzoek toont dat als we onze gevoelens kunnen benoemen de activiteit naar ander deel van de hersenen gaat : de rechter ventrolaterale prefontrale cortex. Dit is het deel in onze hersenen dat zicht bezig houdt met het verwerken gevoelens en de inhibitie van gedrag. Door onze emoties te leren reguleren en beheersen kunnen we dus leren omgaan met stress.

GAS (General Adaption Syndrome)

Nog een belangrijk concept om stress en de invloed ervan op ons lichaam te begrijpen is GAS. Dit syndroom, onderzocht door Hans B. Selye, verklaart waarom en hoe langdurige stress zo een negatieve impact heeft op ons lichaam en functioneren. 

Copingsmechanisme

We kunnen op een gepaste manier leren omgaan met stress. Gezonde copingsmechanismen bespreek ik verder in het deeltje veerkracht.

Stress aanpakken

Stress is een normaal en noodzakelijk mechanisme van ons lichaam. In het boek Mentaal kapitaal beschrijft Elke Geraerts hoe onderzoekster Kelly McGonigal van Stanford University zelf zegt dat stress je beste vriend kan zijn. Het kan je beter laten presteren als je er op de juiste manier mee om leert gaan. Chronische stress daarentegen is niet gezond. Het is niet wenselijk om stress voor langere periode op ons te laten inwerken. Maar hoe gaan we er dan het best me om?

externe factoren

Stress wordt zowel veroorzaakt door externe en interne stressoren.

Je zou dus externe stressoren zoveel mogelijk kunnen vermijden. Je kan een goede job zoeken die je echt graag doet of  enkel bevriend zijn met mensen waarvan je echt 100% zeker weet dat ze het goed met je voorhebben maar het is onmogelijk om in een volledige stressvrije omgeving te leven. Factoren die stress veroorzaken kun je niet allemaal vermijden. Sommige zijn net ontzettend goed voor je ontwikkeling. Zoals nieuwe mensen ontmoeten of starten met een nieuwe job.

In sommige situaties is de beste keuze om een grote verandering in je omgeving teweeg te brengen. Merk je dat je je echt niet goed voelt in je huidige job? Of geeft die lening voor je nieuwe huis je zo ontzettend veel stress en lijkt het jou de beste keuze om je huis te verkopen?  Bij grote keuzes omtrent het veranderen van de externe factoren wordt aangeraden om eerst eens te spreken met een professional die geen aandeel heeft in jouw keuzes, zoals een coach of een hulpverlener.

interne factoren

Dit is het onderdeel waar we bij onze mentale veerkracht of weerstand belanden. Zoals nu wel al duidelijk werd is het mogelijk om invloed te krijgen op je stressmechanisme. 

Hieronder vind je enkele technieken die je kan gebruiken om met stress om te gaan (en je veerkracht te versterken).

Deze thema's vind je terug onder het luikje"veerkracht".

- Positieve psychologie (de invloed van gedachten)

- Emotieregulatie (werken met emoties

- Meditatie

- Mindfulness

- Yoga

- (Mindfull) bewegen 

- Ademhalingstechnieken

- Creativiteit of persoonlijke ontwikkeling

It's not stress that kills us, it is our reaction to it  - Hans Seyle